Erkeklerin aksine kadınların sınırlı sayıda gamet (yumurta hücresi) hücresine sahip olduğu bilinmektedir. Sınırlı sayıdaki üreme hücreleri, doğumda ve ergenlik sonrası menopoza kadar süren aylık menstrüel döngüler ile azalır ve menopozla birlikte tükenir. Kız çocuklarında üreme hücreleri...
Aralık 2009
Erkeklerin aksine kadınların sınırlı sayıda gamet (yumurta hücresi) hücresine sahip olduğu bilinmektedir. Sınırlı sayıdaki üreme hücreleri, doğumda ve ergenlik sonrası menopoza kadar süren aylık menstrüel döngüler ile azalır ve menopozla birlikte tükenir. Kız çocuklarında üreme hücreleri anne rahminde iken, gebelik döneminde, oluşmaktadır. Gebeliğin yaklaşık 20. Haftasında kız bebeklerde ortalama 7milyon olgun olmayan yumurta hücresi mevcuttur. Bu sayı doğumla yaklaşık 500bin-1milyona kadar düşer ve aylık periyotlar ile yaşamları boyunca kadınlar sadece 400 kadar olgun döllenebilir yumurta üretmektedirler.
Acaba kadınlarda gerçekten sınırlı sayıda mı yumurta üretilmektedir ve bu sayı menopozla birlikte tamamıyla bitmektedir ya da erkeklerde olduğu gibi kadınlarda da yumurta üretimini sürekli kılabilecek kök hücreler (germline-kök hücre) mevcut mudur? Bu soruların cevabı menopoz sonrası çocuk sahibi olmak isteyen veya azalmış yumurtalık rezervi (gamet hücresi) nedeniyle normal yolla gebe kalamayan kadınlar için son derece önemlidir.
Farelerde yapılan son çalışmalarda, bilinenin aksine kadınlarda, doğumla birlikte yumurtalığın yumurta hücresi üretimini sonlandırmadığı hatta yeniden üretilebileceği gösterilmiştir (1). Takip eden benzer bir çalışma ile hem kemik iliği hem de kan dolaşımında bulunan kök hücrelerin yumurtalığın kendini yenileme ve yeniden yumurta üretme kapasitesine sahip olmasında fonksiyonel bir role sahip olabileceğini göstermektedir (2,3). Başka bir fare çalışmasında ise yumurtalık dokusundan yumurta germline-kök hücresi yerine sadece yumurta üretiminde yardımcı özelliği olan teka hücrelerine ait kök hücreler ayrıştırılabilmiş ve tanımlanmıştır (4).
Nisan 2009’da Nature Dergisi’nde yayınlanan araştırmada ise fare yumurtalık dokusunda, yumurta üretimi gerçekleştirebilecek, germline-kök hücrelerinin varlığı gösterilmiştir (5). Farelerde yapılan bu çalışma ile ilk kez, doğum sonrası yumurta üretiminin sonlandığı ve yumurta üretebilecek kök hücre içermediği düşünülen yumurtalık dokusunda da, bilinenin aksine, kök hücrelerin varlığı ispatlanmıştır. Hatta ayrıştırılan bu kök hücrelerin kısır fareye transferi neticesinde, infertil farenin tekrar yumurta ürettiği ve gebe kalıp normal fareler doğurduğu bildirilmiştir.
Çalışmanın sonuçları bu alanda çığır açabilecek sonuçlar olsa dahi tekrarlanması ve diğer çalışmacılar tarafından da benzer sonuçların gösterilmesi gerekmektedir. Ayrıca farede uygulanan bu yaklaşımın insanlarda da uygulanabilmesi önemlidir.
Beraberinde birçok soruya sebep olan bir çalışma olmasına karşın, bu çalışma, kısır farede tekrar yumurta üretimini sağlaması nedeniyle, klinik çalışmalar ve biyoteknolojik hayvan uygulamaları açısından son derece önemlidir.
Sonuçların tekrarlanabilirliğine ve diğer memeli hayvanlarda da uygulanabilirliğine bağlı olarak yakın gelecekte, insanda da bu tip denemelerin başlanması söz konusu olabilecektir.
Detaylı bilgi için; info@tupbebek-genetik.com adresine mail atabilirsiniz.
