Mart 2024
Semen analizi çocuk sahibi olamayan çiftlerde ilk olarak değerlendirilmesi gereken ve sperm üretimi ile ilgili en faydalı bilgiyi veren testtir.
Semen örneği, kısa sürede değerlendirmeye alınıp sadece bu konuda uzmanlaşmış deneyimli kişilerce yapılmalıdır. Bu test ile semendeki sperm sayısı, hareketliliği ve sperm şekli değerlendirilir. Semen analizi 3 ila 5 günlük cinsel perhiz sonrasında yapılır. 3 günün altında veya 5 günün üstündeki sperm analizleri sayı ve hareketlilik bakımından yanıltıcı olabilir ve tedavi sürecini etkileyebilir. Sperm üretimini sigara, alkol, ısı, ilaçlar ve infeksiyonlar gibi birçok faktör etkilediği için normal olmayan örneklerin analizi en az 3 hafta ara ile iki kez tekrarlanmalıdır. Semen analizinde bir sorun ile karşılaşılır ise erkeğin fiziksel ve hormonal açılardan daha ileri muayenesi yapılmalıdır.
Sağlıklı sperm hücresi baş, orta kısım ve kuyruk bölümlerinden oluşmaktadır. Oval olan baş kısmı spermin bir sonraki nesillere aktaracağı DNA’yı taşırken kuyruk kısmı hareketten sorumludur. Sperm hücrelerindeki şekil bozuklukları sperm hareketlerinin ve dölleme potansiyelinin azalmasına neden olabilmektedir. Sperm şeklinin (morfoloji) değerlendirilmesinde kullanılan yaygın 2 metod vardır; WHO ve Kruger kriterleri. Kruger’in kriterleri, morfoloji konusunda çok daha detaylı bir inceleme imkânı sağlaması nedeniyle en çok kabul gören ve merkezimizde de kullanılan metottur. Morfolojik değerlendirme için semen analizinde en az 200 sperm hücresi değerlendirilir. Özel bir boyama sonrası (Spermac) spermin şekil (morfoloji) özellikleri incelenerek sperm örneğinin fertilite (dölleme) kapasitesi belirlenir. Semende spermlerin %4’ünden fazlasının normal şekle sahip olması gerekir. Eğer normal şekle sahip sperm sayısı %4’den az ise bu durum “teratozoospermi” olarak ifade edilir.
.Teratozoospermiye yol açabilecek çeşitli faktörler vardır. Bu faktörler arasında genetik bozukluklar, enfeksiyonlar, çevresel toksinler, sigara ve alkol kullanımı, aşırı stres, sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve bazı ilaçların kullanımı bulunmaktadır. Ayrıca, yüksek sıcaklık, radyasyon ve kimyasal maddelere maruz kalma da sperm morfolojisinde bozukluklara neden olabilir.
Merkezimizde teratozoospermisi olan hastalarda spermler 8050 kez büyütülmekte ve sperm baş yapısı daha iyi değerlendirilerek normal yapıda ve vakuol içermeyen spermlerin seçimi yapılmaktadır. Bu yöntemle uygulanan mikroenjeksiyon işlemi, IMSI (yüksek büyütme sperm seçimi ile mikroenjeksiyon uygulaması) olarak adlandırılmaktadır. IMSI’nin şiddetli sperm şekil bozukluğu olan hastalarda döllenme oranını artırdığı, daha kaliteli embriyo gelişimi sağlayarak gebelik oranlarını artırdığı gösterilmiştir.
Teratozoospermi, erkek kısırlığının önemli nedenlerinden biridir ve çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Semen analizi ile teşhis edilen bu durum, yaşam tarzı değişiklikleri, beslenme düzenlemeleri ve bazı durumlarda yardımcı üreme teknikleri ile tedavi edilebilir. Eğer teratozoospermi teşhisi aldıysanız, bir üreme sağlığı uzmanına başvurarak size özel tedavi seçeneklerini değerlendirebilirsiniz.
Doç. Dr. Aysu Akça
