Translokasyon veya inversiyon taşıyıcılığı olan hastalarda uygulanan array-CGH yöntemi ile 16 hastada 5 gebelik elde edilirken bu gebeliklerin 4’ü doğumla sonuçlandı...
Haziran 2011
Alfarawati ve arkadaşlarının Human Reproduction adlı dergide geçtiğimiz ay yayınladıkları çalışmaya göre translokasyon veya inversiyon taşıyıcılığı olan hastalarda uygulanan array-CGH yöntemi ile 16 hastada 5 gebelik elde edilirken bu gebeliklerin 4’ü doğumla sonuçlandı.
İngiltere-Oxford Üniversitesi ve Amerika’daki Reprogenetics enstitüsünün ortaklaşa yürüttüğü bu projede translokasyon taşıyıcılarından elde edilen embriyolarda döllenmeden sonraki 1. günde polar hücreler, 3. günde blastomer hücreleri veya 5. günde trofektoderm hücrelerine biyopsi uygulandı. Embriyolar donduruldu ve bu örnekler CGH veya aCGH yöntemleri ile incelendi. Hem anöploidi taraması yapabilmek hem de translokasyona dahil olan kromozom bölgelerinin durumunu saptayabilmek üzere 24 kromozom sayısal ve yapısal olarak detaylı bir şekilde incelendi ve bu veriler normal olduğu bilinen DNA örneği ile karşılaştırıldı. Bu analize göre normal olarak belirlenen embriyolar bir sonraki siklusta transfer edildi. Şimdiye kadar FISH yöntemi ile yapılan çalışmalarda elde edilenden çok daha yüksek bir başarı ile siklus başına %21 canlı doğum oranı elde edilmiş oldu.
Karşılaştırmalı Genomik Hibridizasyon (CGH), DNA miktarındaki değişiklikleri saptayan moleküler sitogenetik bir yöntemdir. Bu teknikte farklı renklerle işaretlenen test ve referans DNA’lar normal olduğu bilinen metafaz hücrelerine hibridize edilir. Bu teknik ile tüm genomda kromozom veya kromozom bölgelerindeki artma veya azalmalar saptanabilir ve hücrenin bütün kromozomları incelenebilir (Şekil 1).
Array-Karşılaştırmalı Genomik Hibridizasyon (aCGH), DNA miktarındaki değişiklikleri CGH tekniğinden daha yüksek çözünürlükte incelenmesini sağlayan bir tekniktir. DNA microarrayleri cam, plastik veya silikon gibi katı bir yüzeye tutturularak sıralı bir şekilde oluşturulmuş mikroskobik DNA dizi noktacıklarıdır (Şekil 2). Bir mikroarrayde bu noktacıklardan on binlerce bulunabilir. Bu sayede aynı anda kromozomlar üzerindeki birçok bölgenin incelenmesi mümkün olur. Mikroarrayde kullanılan prob sayısı FISH ve CGH yönteminde kullanılabilen prob sayısına kıyasla çok daha fazla olduğu için çözünürlük yüksek olmaktadır. Ayrıca hibridizasyon süresinin daha kısa olması ve analiz sürecinin bilgisayar programları sayesinde daha otomatik bir şekilde yapılması sonucu kromozomlarla ilgili veriler 48 saatten daha kısa sürelerde elde edilebilmektedir. Bu sayede embriyolardan biyopsiyle alınan hücrelerin PGT sonuçlarının embriyoların dondurulmasına gerek kalmadan transfer gününden önce elde edilmesi mümkün olmaktadır.
 |
| Şekil 1: Karşılaştırmalı Genomik Hibridizasyon (CGH) Yöntemi |
Tüm kromozomlara ait anomalilerin saptanabildiği CGH ve a-CGH yöntemleri gelecek vaat etmekte ve klinikteki uygulamaları hızla yaygınlaşmaktadır. CGH çalışması ortalama 4-5 gün sürdüğü için embriyoların biyopsi sonrasında bu kadar bekletilemeyeceği için dondurulması gerekmektedir. Buna rağmen oldukça iyi sonuçlar alınmakta, biyopsi yapılıp dondurulan ve CGH yöntemi ile normal olan blastosistlerin bir sonraki siklusta transfer edilmesi sonucu implantasyon oranları arttırılarak, canlı doğum oranları yükseltilmiş ve gebelik kayıplarının oranı düşürülmüştür. CGH yöntemine göre daha hızlı sonuç veren bir yöntem olan ve bu sayede freezing işleminden kaynaklanabilecek negatif etkileri de ortadan kaldıran a-CGH yönteminde bütün işlem 24 saatte tamamlandığı için 3.gün biyopsi işleminden sonra 5.günde sonuçlar elde edilip taze siklusta transfer yapılabilmektedir.
 |
| Şekil 2: Array-Karşılaştırmalı Genomik Hibridizasyon (aCGH) Yöntemi |
Bu yöntemle polar hücre, blastomer ve trofektoderm hücreleri % 98 doğruluk oranı ile analiz edilebilmektedir. Şekil 3, 4 ve 5’te embriyonik gelişimin farklı evrelerinde alınan biyopsilerin sonuçları ve analizleri gösterilmektedir. Bu yöntem daha önce FISH yöntemi ile bakılan tekrarlayan implantasyon başarısızlıkları, tekrarlayan gebelik kayıpları, ileri anne yaşı, şiddetli erkek faktörü, translokasyon ve inversiyon taşıyıcılığı gibi endikasyonlara uygulanabilmektedir. Yapılan çalışmalar CGH yöntemiyle belirlenen kromozom bozukluklarının %30-40’nın FISH yöntemiyle belirlenemeyeceğini ortaya çıkarmıştır. FISH yöntemiyle sınırlı sayıda kromozom incelenebilmesi, sonuçların yoruma açık oluşu, değişik merkezlerde uygun olmayan biyopsi ve fiksasyon tekniklerinin kullanılması nedeniyle farklı sonuçlar elde edilmektedir, yeni ve umut veren bir yöntem olan a-CGH ile FISH yönteminde karşılaşılan engeller ortadan kalkmakta, mikroarray teknolojisiyle birlikte tüm kromozomların yüksek çözünürlükte ve hızlı analiz edilmesi sağlanıp embriyolar freezing işlemine gerek kalmaksızın aynı siklus içerisinde transfer edilebilmektedir. a-CGH yöntemi doğru embriyo seçimi için en güvenilir yöntemdir. Bu sebeple aCGH yöntemi İstanbul Memorial Hastanesi Tüp Bebek ve Genetik Laboratuvarı’nda Mayıs 2011’den itibaren hastalarımızın hizmetinde olacaktır.
 |
| Şekil 3: aCGH yöntemi ile elde edilen sonuçların yorumlanması ve analizi |
18 nolu kromozoma ait test ve referans DNA’larının oranı 0.4’den düşük olduğu için bu embriyo “monozomi 18” olarak değerlendirilmiştir. (Alfarawati ve ark., 2011, Human Reproduction).
 |
| Şekil 4: İnversiyon taşıyıcısı bir hastadan elde edilen polar hücrelere uygulanan aCGH görüntüs |
a) 5 nolu kromozom üzerindeki kırık noktalarını gösteren şema, b) kırmızı/yeşil renk oranı hesaplanarak kromozom üzerindeki artmış veya azalmış bölgeler analiz ediliyor. (Alfarawati ve ark., 2011, Human Reproduction).
 |
| Şekil 5: Resiprokal translokasyon taşıyıcısına ait trofektoderm hücre biyopsisinde aCGH analizi |
a) Translokasyondaki kırık noktalarını belirleyen şema, b) Analiz programından çıkan sonuçlar, 11 nolu kromozomun q kolunda bir artış, 22 nolu kromozomun q kolunda bir azalma tespit ediyor c) 11 nolu kromozoma ait probları gösteren grafik, d) 22 nolu kromozoma ait probları gösteren grafik. (Alfarawati ve ark., 2011, Human Reproduction).
Daha detaylı bilgi için,
Dr. Cumhur Gökhan Ekmekçi (cumhur.ekmekci@memorial.com.tr)
Bio. Çağrı Beyazyürek (cagri.beyazyurek@memorial.com.tr)
