Endometriozis hastalığı kadınların yaklaşık yüzde 10’unu etkileyen yani aslında oldukça yaygın bir sağlık sorunudur. Endometriozis, normal olarak rahim iç boşluğunda olması gereken dokuların vücudun başka yerlerine taşınarak oralarda yerleşmesi sonucu ortaya çıkan bir problemdir...
Nisan 2006
Endometriozis hastalığı kadınların yaklaşık yüzde 10’unu etkileyen yani aslında oldukça yaygın bir sağlık sorunudur. Endometriozis, normal olarak rahim iç boşluğunda olması gereken dokuların vücudun başka yerlerine taşınarak oralarda yerleşmesi sonucu ortaya çıkan bir problemdir. Bu doku karın içindeki organlarda (yumurtalık, rahim kanalı, karın iç zarı, barsaklar, idrar kesesi) bulunabildiği gibi karın dışında (vagina, göbek) da bulunabilir.
Adet zamanında rahim iç zarında meydana gelen kanama ile beraber bu endometriosis odaklarının bulunduğu bölgelerde de kanamaya ve bazı şikayetlere neden olur. Endometriozis en yaygın olarak karın boşluğunda oluşmaktadır.
Rahim dışında biriken dokular şiddetli adet sancısı, ileri dönemlerde sürekli kasık ağrısı ve özellikle de kısırlık (infertilite) gibi bazı problemlere neden olabilir.
Endometriozisin kesin nedeni halen bilinmemektedir. Bu konuda en yaygın kabul gören teori, adet kanamaları sırasında rahim içindeki dokuların kadının tüplerinden geçerek karın boşluğuna yerleşmesi ve burada gelişimini sürdürmesidir. Bağışıklık sisteminin de buna izin verecek şekilde normalden farklılık gösterdiği düşünülmektedir.
Endometrioziste kalıtsal yatkınlığın önemli bir faktör olduğu düşünüldüğünden, annede ya da başka bir akrabada endometriozis olması o kişide endometriosis görülme olasılığını artıracaktır.
Kadının yumurtalıklarında endometriosis oluşması durumunda bazen kistler (çikolata kistleri) oluşabilir ve bunlar eğer çok büyürlerse ciddi problemlere yol açabilirler. Çikolata kistleri her zaman olmamakla birlikte ultrasonografi ile görülebilir. Kesin tanı ise yalnızca laparoskopi işlemi ya da açık ameliyatla konulabilir.
Laparoskopi, hastalığa tanı konulmasında yararlı bir işlem olup, ayrıca hastalığın ciddiyetine ilişkin fikir de vermektedir. Bu işlem ayrıca, doktorun sizin için en iyi tedavi planını hazırlamasında da yardımcı olacaktır. Tanı konulurken eş zamanlı olarak endometriosis odaklarının cerrahi tedavisi de uygulanabilir.
Endometriozis bazen bir kadında hiçbir belirti göstermemesine ya da sorun yaratmamasına karşın, kimi zaman da ciddi ve değişik şikayetlere sebep olabilir.
Endometriozisin en yaygın belirtileri şunlardır:
Bu belirtilerin tümünün başka nedenleri olabilir. Hastalığın başka belirtileri görülmemesine karşın, hamile kalmakta güçlük çeken bazı kadınlarda endometriozise sıkça rastlanmaktadır.
Endometriozis doğurganlığı nasıl etkiler? Kısırlığa nasıl yol açar?
Hamile kalamayan kadınlarda nedenlerden biride endometriozis hastalığı olabilir. Bu kadınların bir kısmında endometriozisin neden olduğu yara dokusu kadının tüplerinde tıkanıklığa yol açmaktadır. Ancak, çoğu kadında endometriozisin doğurganlığı etkileme nedenleri henüz net olarak bilinmemektedir. Bu konudaki diğer teoriler şunlardır.
Endometriozis:
Uygulanan tedavilerin amacı ağrıyı gidermek ve kısırlığı ortadan kaldırıp gebe kalmayı sağlamaktır. Bu amaçla değişik tıbbi ve cerrahi tedaviler uygulanabilir. Tıbbi tedaviler ağrı kesmenin dışında, endometriozisin östrojene (kadınlık hormonuna) bağımlı bir hastalık olması prensibine dayanır. Hamilelik ve menopoz endometriozis oluşumunu engelleyen iki doğal durumdur. Hormonal tedavilerde amaç aslında bu iki doğal durumu taklit etmektir. Her iki durumda da rahim iç zarı üzerindeki östrojen hormonu etkisi ortadan kalkacağından yanlış yerde yerleşmiş olan dokunun da baskılanması beklenir.
Elbette öncelikle tıbbi tedavilerle sorunlar giderilmeye çalışılmalı ancak eğer büyük çukulata kistleri yada tıbbi tedaviyle giderilemeyen ağrı gibi sorunlar varsa cerrahi tedavi düşünülmelidir.
Medikal (tıbbi) tedavi
Hormon tedavileri
Hormon tedavileri, normal adet dönemini engelleyerek, endometriozis oluşumunu durdurmak yada yavaşlatmak amacıyla uygulanmaktadır. Bunu gerçekleştirmenin en basit yöntemi “doğum kontrol hapları” kullanmaktır. Ayrıca, endometriozisten kaynaklanan ağrının azaltılmasında etkili olduğu saptanan diğer hormon tedavileri de mevcuttur.
Cerrahi Tedavi
Hastalığın ciddiyeti, kadının infertilite öyküsü, gebe kalma isteği, yaşı cerrahi tedavinin biçimini belirler. Maalesef kadının rahiminin alınması bile %30 hastada ağrının kalkmasını sağlayamaz. Tüp-yumurtalık ilişkisinin bozulduğu hastalarda ilk cerrahi etkilidir, tekrarlayan girişimler ise doğurganlığı düzeltmede daha etkisizdir. Laparoskopi ile gerçekleştirilen en sık cerrahi işlemler, yumurtalık-tüp ve rahimi çevreleyen yapışıklıkların kesilmesi, endometriozis odakları ve yumurtalıktaki kistlerin çıkarılması, yakılması ya da lazer ile eritilmesidir.
Yumurtalıktaki endometriozis odakları zarıyla soyularak çıkartılmalıdır. Olguların % 30'unda bu mümkün olmayabilir. Laser ya da elektrokoter ile kistin iç zarı yakılmalıdır. Cerrahi tedaviyi takiben gebe kalma oranı ciddi endometriosis için % 35-40, daha hafif formlar için % 40-50 arasındadır. Gebe kalanların % 30’u ilk 3 ayda, % 50’si ilk 6 ayda, % 86’sı ise 15 ayda gebe kalırlar. Cerrahi tedavi mutlaka bu işin tekniğine hakim olan deneyimli cerrahlar tarafından uygulanmalıdır. Aksi taktirde bu hastanın daha sonraki aşılama ve tüp bebek ile gebe kalabilme potansiyeline zarar verilebilmektedir.
Cerrahi tedaviyi takiben en geç bir 6-8 ay içersinde kendiliğinden gebelik oluşmaz ise yumurtlamanın uyarılması ve rahim içine sperm aşılanmasıyla bu şans arttırılabilir. Ancak ileri düzey endometriosiste ve kadının yaşının 35 ve yukarısında olduğu ya da infertilite sebebi olabilecek ek faktörlerin varlığında tüp bebek tedavisine başvurmakta gecikilmemelidir.
Tüp bebek tedavisiyle endometrisis hastalığı olan kadınlarda yaşlarıyla orantılı olarak tek bir denemede % 60’a varan oranlarda gebelik sağlanabilmektedir. İlk denemede gebe kalamayan kadınlarda elbette tüp bebek tedavisini tekrarlamak gerekmektedir. Tekrarlayan denemeler ile sonuçta gebelik şansı büyük oranda yakalanabilmektedir.
