Konvansiyonel IVF uygulamalarında çok sayda olgun yumurta elde edebilmek için adetin 2. gününden itibaren yumurtalık uyarıcı ilaçlar (gonadotropinler) yaklaşık 10-12 gün kullanılmakta ve önde giden follikül boyutları yaklaşık 18- 20 mm’ye ulaştığında yumurta olgunlaştırıcı iğne yapılmaktadır. Olgunlaştırıcı iğneden 36 saat sonra yumurta toplam işlemi yapılmakta ve elde edilen olgun yumurtalar ile laboratuvarda dölleme işlemi gerçekleştirilmektedir.
Kasım 2021
In-vitro maturasyon (IVM) uygulamalarında ise hiç gonadotropin kullanmadan veya sadece 2-3 gün düşük doz gonadotropin hormonu kullanılarak, önde giden follikül boyutları 10-13 mm’ye ulaştığında yumurta olgunlaştırıcı iğne kullanmadan henüz olgunluğunu tamamlamamış yumurtalar toplanarak laboratuvar ortamında çeşitli hormonlar ve büyüme faktörlerinin eklendiği özel sıvılar içerisinde kültüre edilir. Ardından olgunlaştırılabilen yumurtalara dölleme işlemi yapılır.
IVM kimlerde kullanılır?
IVM uygulamasında çok daha az hormon kullanıldığından, yumurta büyütmek için daha az enjeksiyon yapıldığından ve daha az günlük takip gerektiğinden klasik tüp bebek uygulamalarına göre daha kolay ve maliyeti düşüktür. Son zamanlarda IVM ile ilgili yapılan çok sayıda çalışma ile başarılı gebelikler ve canlı doğum oranları bildirilmiştir. IVM günümüzde deneysel bir tedavi olmaktan çıkmış uygun görülen vakalar için alternatif bir tedavi yöntemi olmuştur.
IVM uygulamasında yumurta toplama işlemi klasik IVF uygulamalarında kullanılan iğneden daha küçük çaplı iğne (17-19 gauge) ile ve daha düşük basınç (70-120 mmHg) uygulanarak yapılır.
Yumurta uyarıcı hormonlar kullanılmadan elde edilen olgunlaşmamış yumurtalar
24 saatlik IVM kültürü sonrası olgunlaşma belirtileri gösteren yumurtaların görünümü
IVM işlemiyle laboratuvarda olgunlaştırılmış (matür) yumurtanın çevresindeki
kümülüs hücrelerinden arındırma işlemi sonrası görüntüsü. (Ok ile işaretlenmiş polar body)
IVF Laboratuvarında IVM işlemi nasıl uygulanır?
Olgun bir yumurtanın başarılı bir şekilde döllenmesi için çekirdek ve sitoplazmik olgunluğun birlikte gerçekleşmesi gereklidir. Çekirdek olgunlaşmasında LH hormonu etkisiyle olgunluk sağlanırken, sitoplazmik olgunluk döllenme ve embriyo gelişimi için gereklidir. Bir IVF laboratuvarının IVM başarısı çekirdek ve sitoplazmik olgunluğunun birlikte sağlanmasına bağlıdır bu nedenle bu aşamalar IVM işleminin başarısını belirlemektedir. Yumurtanın fizyolojik ihtiyacına bağlı olarak farklı kimyasal ajanlar içeren iki farklı kültür sıvısı içerisinde bekletilmesi ile olgunlaştırma, döllenme ve blastokist evresine ulaşma oranları arttırılmaktadır (Sanchez et al 2017, Ma et al. 2020). IVM yapılmış yumurtalara mikroenjeksiyon (ICSI) kullanımı şart olmasa da döllenme oranlarını arttırmak açısından ICSI işlemi uygulanması önerilmektedir.
Yumurtalar henüz olgun değilken dondurma işlemi (vitrifikasyon) yapılmış ise IVM işlemi sonrası matürasyon oranları düşük olmaktadır. Bu nedenle olgun olmayan yumurtaların IVM işlemi için dondurulması önerilmemektedir.
IVM gebelikleri
Hastanın kendi yumurtalarıyla elde edilmiş ilk IVM bebeğinin doğumu 1994 yılında gerçektirilmiştir. Literatürde günümüze kadar 5000’den fazla IVM bebeğinin doğumu bildirilmiştir (Sauerbrun-Cutler et al.2015).
Elektron mikroskobu ile yapılan detaylı incelemelerde IVM yapılan yumurtalarda hücre şeklinin normal tüp bebek denemesinde elde edilen yumurtalara benzer olduğu bildirilmiştir (Cottichio et al. 2016).
Yapılan çalışmalarda IVM yumurtalarında dış koşullarda olgunlaştırılmış yumurtaların genetik olarak klasik tüp bebek uygulamaları ile elde edilen yumurtalardan farklı olmadığı bildirilmiştir (Kuhtz et al. 2015).
IVM gebeliklerinde klasik tüp bebek gebeliklerinden farklı sonuçlar izlenmemiştir. Ancak IVM ile doğan çocuklarda malformasyon ve anomali oranlarını değerlendirmek için henüz yeterli veri bulunmamaktadır (Amerikan Üreme Tıbbı Derneği–ASRM commite opinion 2021)
IVM işlemi ASRM tarafından rutin uygulamalar kapsamında değerlendirilmektedir. Günümüzde uygulanan klasik tüp bebek uygulamalarına göre döllenme, blastokist evresine ulaşma ve gebelik oranlarının daha düşük olmasına rağmen gerekli görülen hastalarda alternatif bir tedavi yöntemi olarak uygulanabilir. Merkezimizde de gerekli görülen vakalarda son gelişmelere paralel olarak IVM yöntemi başarıyla uygulanmaktadır.
Op. Dr. Gönül Özer
Memorial Şişli Tüp Bebek (IVF) ve Üreme Sağlığı Merkezi
