Avrupa İnsan Üreme ve Embriyoloji Derneği ESHRE’nin en prestijli dergisi olan Human Reproduction Embriyolarda HLA doku uyumu testinin etkinliğinin tartışıldığı bir makaleyi son sayısında yayınladı.
Embriyolarda Genetik TanI ile HLA Genotiplemesi: Dünyadaki en geniş seri İstanbul Memorial Hastanesi Tüp Bebek ve Genetik Merkezi’ne ait
Mart 2018
Avrupa İnsan Üreme ve Embriyoloji Derneği ESHRE’nin en prestijli dergisi olan Human Reproduction Embriyolarda HLA doku uyumu testinin etkinliğinin tartışıldığı bir makaleyi son sayısında yayınladı. Avrupa’daki farklı merkezlerden elde edilen toplam 716 HLA doku uyumu genotiplemesi sonucunun tartışıldığı makaledeki vakaların %70’ini İstanbul Memorial Hastanesi Tüp Bebek ve Üreme Genetiği Merkezi’nin vakaları oluşturdu. Toplam 716 tedavi siklusunun 495’inin İstanbul Memorial Hastanesi’nde uygulandığını belirten Prof. Dr. Semra Kahraman embriyolardaki HLA genotiplemesinde dünyadaki en geniş seriye sahip olduklarını belirtti. Vakaların, İspanya, Yunanistan, Birleşik Arap Emirlikleri, İsveç, İsrail, Portekiz, Hong Kong, Polonya ve Fransa’nın yer aldığı geniş bir yelpazede toplandığı çalışma Şubat 2018’de yayınlandı.
  |
| Şekil 1- Ülke Başına Vakaların Dağılımı (İstanbul Memorial Hastanesi, Tüp Bebek ve Üreme Genetiği Merkezi 495 siklus, tüm olguların %70’i) |
(The clinical utility of PGD with HLA matching: a collaborative multi-centre ESHRE study. Kakourou G, Kahraman S, Ekmekci GC, Tac HA, Kourlaba G, Kourkouni E, Sanz AC, Martin J, Malmgren H, Giménez C, Gold V, Carvalho F, Billi C, Chow JFC, Vendrell X, Kokkali G, Liss J, Steffann J, Traeger-Synodinos J. Hum Reprod. 2018 Feb 8. doi: 10.1093/humrep/dex384).
Beta Talasemi, Orak Hücre Anemisi, Fankoni Anemisi gibi birçok ağır kan hastalıklarının tedavi yolu allojenik kök hücre transplantasyonudur. En iyi tedavi sonucu ise tamamen HLA uyumlu kardeş donörden yapılan kemik iliği transplantasyonu neticesinde alınabilmektedir. HLA uyumlu kardeşin kemik iliği veya doğumda göbek kordonundan alınan kan örneğinin mükemmel bir kök hücre kaynağı olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, genetik olarak hastalığın taşıyıcısı olan ve hastalıklı çocuk dünyaya getirmiş olan ailelerin hem sağlıklı olan hem de hasta kardeşinin tedavisine imkân sağlayabilecek yeni bir çocuk sahibi olabilmeleri amacıyla Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT) ve HLA Tiplemesi yapılmaktadır.
Yayınlanan çalışmada görüldüğü gibi İstanbul Memorial Hastanesi Tüp Bebek ve Genetik Tanı Merkezi, dünyada preimplantasyon HLA tiplemesini en fazla sayıda gerçekleştiren merkezdir. Tek gen hastalıkları için yapılan PGT işlemi bir tanı yöntemi olmasının yanı sıra, HLA uyumlu embriyo seçimi ile beraber yapıldığında bir tedavi yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Etiyolojisinde bir mutasyonun olmadığı, tedavi için HLA uyumlu kök hücre naklinin gerektiği lösemi ve aplastik anemi gibi hastalıklar için ise sadece HLA tiplemesi yapılır. HLA uyumlu bir embriyo bulunma şansının oldukça düşük olması (%25) ve mutasyon analizi de yapılacaksa bu ihtimalinin %18’e kadar düşmesi tedavideki başarıyı sınırlayan en büyük etmendir. Bu nedenle iyi kalitede ve yeterli sayıda biyopsi uygulanabilir embriyo eldesi için çok iyi dizayn edilmiş stimülasyon protokollerinin uygulanması gerekir.
Embriyo transferi için uygun embriyo bulabilme ihtimalinin düşüklüğüne rağmen elde edilen veriler PGT-HLA işleminin uygulanabilirliğini ve faydasını kanıtlamaktadır. HLA tiplemesi için başvuran hastalar, transfer edilebilecek sağlıklı ve HLA uyumlu bir embriyo bulunduğunda oldukça yüksek gebelik oranları elde etmişlerdir. Prof. Dr. Kahraman ve ekibinin bugüne kadar yaptıkları çalışmalar sonucunda dünyaya gelen sağlıklı ve HLA uyumlu bebekler hasta kardeşleri için bir yaşam umudu oluşturmuş, elde edilen kordon kanı veya kemik iliği kök hücreleriyle hasta kardeşlerde tedavi sağlanmıştır. Bunlar içerisinde Akdeniz Anemisi gibi sık görülen olgular olduğu gibi Wiscott Aldrich Sendromu, konjenital hipoplastik anemi, mukopolisakkaridozis gibi nadir görülen hastalıklarda da başarı sağlanmıştır.
HLA Ön Hazırlık Çalışması, Sağlıklı ve HLA Doku Uyumlu Embriyoların Seçilerek Anneye Transfer Edilmesi
Embriyolarda genetik çalışmaya geçilmeden önce ailedeki mutasyonların ve HLA haplotiplerinin tespit edilmesi gerekmektedir. Aileler bu amaçla merkezimize başvurduklarında anne, baba ve hasta çocuktan kan alınmakta ve alınan bu kandan da her bir bireye ait DNA izole edilmektedir. İzole edilen DNA, ailedeki hastalığa sebep olan mutasyonun ve anne, baba ve hasta çocuğa ait HLA haplotiplerinin tespit edilmesinde kullanılmaktadır. Aile bireylerinin HLA haplotipleri HLA gen kompleksi üzerindeki STR markerları (DNA molekülü üzerindeki tekrar bölgeleri) kullanılarak yapılmaktadır. Bunun için yaklaşık 30 ayrı HLA STR markerı taranmakta ve bunlar arasından da en informatif (bilgi verici) en az 12 STR marker seçilerek embriyolardaki genetik çalışmada kullanılmaktadır. Merkezimizde, bu yöntem ile doğan bebeklerin HLA uyum oranları %99’dur. HLA uyumlu kardeşten yapılan kök hücre nakillerinde başarı oranları incelendiğinde %95’in üzerinde tam sağlığa kavuşulduğu görülmektedir.
