Oositlerin sitoplazma kısmında olgunlaşma olmaması ve genetik nedenler fertilizasyon başarısızlığının ana nedenleridir. Sperme bağlı nedenler ise; canlı sperm olmaması, kromozomal nedenler, sperm nükleusunda dekondansasyon bozuklukları ve sperm organel eksikliği nedeniyle fertilizasyon olamayabilir
Ocak 2020
Tüp bebek tedavisinde mikroenjeksiyon (ICSI) işlemi sonrasında vakaların %2 ila 3’ünde döllenme başarısızlığı olmaktadır. Sitolojik incelemeler, bu durumun %50 den fazlasının oosit (yumurta) aktivasyonunun yetersizliğinden olduğunu ortaya koymuştur. Döllenme (fertilizasyon) başarısızlığı oosit ve/veya sperme ait farklı nedenlerle olabilir. Oositlerin sitoplazma kısmında olgunlaşma olmaması ve genetik nedenler fertilizasyon başarısızlığının ana nedenleridir. Sperme bağlı nedenler ise; canlı sperm olmaması, kromozomal nedenler, sperm nükleusunda dekondansasyon bozuklukları ve sperm organel eksikliği nedeniyle fertilizasyon olamayabilir
Merkezimizde önceki denemelerinde düşük fertilizasyon öyküsü ya da fertilizasyon başarısızlığı olan; sperm baş morfolojisinde ciddi morfolojik anomali (globozospermi, makrosefali) olan veya sperm konsantrasyon (sayı), motilite (hareket) ve vitalite (canlılık) problemi olan vakalarda ve dondurulmuş testis spermi kullanılacak vakalarda, Mikro TESE sonrası az sayıda sperm elde edilen ya da sonrası matür (olgun) sperm elde edilemeyen vakalarda spermatidlerin (spermin olgun olmayan öncü hücresi) kullanılması gereken durumlarda fertilizasyon oranını arttırmak için oosit aktivasyonu yapılmaktadır.
 |
| Resim1: Normal, baş, boyun ve kuyruk yapısına ait spermler görünmekte. Resim2: Baş bölgesinde vakuol olarak tanımlanan küçük boşuklar gözlenmektedir. Resim3: Sperm Akrozomu alt taraftaki spermde minimum olarak izlenirken üstte kalan spermde ise hiç yoktur bu durum döllenme ihtimallini oldukça düşürmektedir. |
Oosit aktivasyonu:
1 Mekanik
2 Kimyasal
3 Elektriksel aktivasyon olmak üzere 3 farklı yolla uygulanabilir.
Mekanik Aktivasyon: Mikroenjeksiyon işlemi sırasında oosit sitoplazmasının ICSI pipeti içine daha fazla aspire edilmesi ve yumurta içinde hücre zarına yakın bölgeye bırakılması ile olur. Etkinliği diğer aktivasyon metodlarına göre daha düşüktür.
 |
| ICSI işleminde kuvvetli sitoplazma aspirasyonu normal durumlarda aktivasyon için yeterlidir. |
Kimyasal Aktivasyon: Fertilizasyon sperm hücresinin yumurta içerisine girdikten sonra tetiklediği bir dizi reaksiyon ile başlar. Öncelikle spermin baş kısmında yer alan oosit aktive edici faktör (SOAF), fosfolipaz c zeta proteinini kullanarak fertilizasyonu başlatır. Fertilizasyonda hücre içi kalsiyum (Ca++) artarak ICSI’den 30dk sonra pik yapar, 4-5 dakika sonrasında ise azalır. Kalsiyum düzeylerindeki bu dalgalanmalar her 30 dk da 1 kez olmak üzere 3-4 saat devam eder. Sperm ya da oositte bulunan bu protein ya da enzimlerin yetersizliği ya da yokluğu fertilizasyon başarısızlığı ile sonuçlanabilir.
Özetle yumurtaya ait problemler nedeni ile hücre içinde yetersiz Ca++ varlığı ya da sperm başında mevcut olan oosit akivatörlerinin yetersizliği nedeniyle yumurta hücresinde yetersiz Ca++ salınımı, döllenmenin olmamasına yol açabilir. Bu durumda hücre dışından Ca++ iyonlarının hücre içine geçişini sağlayan veya hücre içinde depolanmış Ca++ iyonlarının boşaltılmasını uyaran kimyasal maddeler ve özel antibiyotikler kullanılır. Bu kimyasallar çok çeşitli olmakla birlikte en sık kullanılanları Iyonomisin, Strosiyum Klorür (SrCl2) ve Kalsimisin (A23187) dir. Mekezimizde de yukarıda belirtilen endikasyonlarda etkinliği diğerlerine göre daha fazla olduğu çalışmalarla desteklenen Iyonomisin kullanılmaktadır.
Elektriksel Aktivasyon: Elektriksel oosit aktivasyonu yönteminde, işlem uygulanacak yumurta hücreleri, mikroenjeksiyon işleminden 30 dk önce özel kültür kapları içine konumlanmış elektrotların arasında bulunan özel iletken tampon sıvıları içine konur ve çok düşük düzeylerde (mikrovolt) akım verilerek oositin ve spermin polarize olması sağlanır. Böylece hücre içi Ca++ artışı sağlanarak fertilizasyon mekanizmalarının tetiklenmesi amaçlanır.
Elektriksel aktivasyon özellikle kimyasal aktivasyonda sonuç alınamayan durumlarda ve mikroenjeksiyon için olgun spermi olmayan, sperm öncü hücreleri (Round spermatid, elonge spermatid) kullanılacak vakalarda uygulanmaktadır.
 |
| Elektriksel aktivasyon cihazı |
|
|
|
Paralel elektrotlu elektriksel aktivasyon kabı |
.jpg) |
| Elektriksel aktivasyonda, mikroskop altında özel aktivasyon kabının paralel elektrotlarının arasına iletken sıvılar konur ve oositler bu sıvının içersinde mikrovolt düzeyinde akıma maruz bırakılarak aktivasyon sağlanır. |
