Çocuk sahibi olmak amacı ile tüp bebek merkezlerine başvuran kadınların yaklaşık %20' sinde yumurtlama problemi mevcuttur. Yumurtlama problemlerinin en önde gelen sebebi ise Polikistik Over Sendromu adı verilen durumdur...
Mayıs 2006
Çocuk sahibi olmak amacı ile tüp bebek merkezlerine başvuran kadınların yaklaşık % 20'sinde yumurtlama problemi mevcuttur. Yumurtlama problemlerinin en önde gelen sebebi ise Polikistik Over Sendromu adı verilen durumdur. Özellikle bir hanım düzensiz adet görüyor, vücut tüylenmesinde artış mevcut ve kilosu da normalin üzerinde ise bu sendromdan kuvvetle şüphelenilmeli; gerekli muayene, ultrason ve tetkikler yapılarak durum açıklığa kavuşturulmalıdır.
Kadın vücudunda bulunan iki yumurtalık bir adet döneminde döllenmeye müsait bir olgun yumurta geliştirir. Bu yumurta gelişimini ve olgunlaşmasını “follikül” adı verilen içi sıvı dolu bir kesecikte tamamlar. Polikistik Over Sendromu'nda ise birçok yumurta aynı anda olgunlaşmaya çalışır fakat bunu başaramazlar. Sonuçta bir çok yumurta vardır ama bunların hiçbiri gelişip döllenme yeteneği kazanamazlar. Ultrason muayenesinde ise yumurtalıklar, içerisinde gelişmemiş yumurta bulunan bir çok kesecik (follikül) yani bir çok kist şeklinde görülür.
Poliklistik Over Sendromu'nun gelişim mekanizmasında karbonhidrat metabolizmasını düzenleyen “insülin” hormonunun da etkili olduğu düşünülmektedir. Zira bu hastalar aynı zamanda kilolu kişilerdir. Aşırı kilo ise, insülin direncine sebep olur. İnsülin direnci gelişmesi Polikistik Over Sendromu'nun tetikleyici nedenlerinden biri olabilir. Tedaviyi planlarken öncelikle bu hastaların diyetisyen gözetiminde ideal kilolarına inmeleri sağlanmalıdır. Gerekirse insülin direncini kırmak için şeker hastalarında kullanılan “metformin” ilaç tedavisi bu dönemde kullanılabilir. Bu vakalarda gebelik oluştuğunda; metforminin gebeliğin üçüncü ayına kadar güvenle kullanılabileceği bildirilmiştir.
Tıbbi tedavi ve kilo kaybı sonucunda adetlerde önemli oranlarda düzelme olabilmekte, yumurtlama probleminin ortadan kalkması ile bazen gebelik kendiliğinden oluşabilmektedir. Tabii bu noktada gebeliğin kendiliğinden oluşabilmesi için erkeğin sperm değerlerinin normal olması gereklidir.
Eğer 6 aylık metformin içeren ilaç kullanımı ve kilo kaybı ile birlikte adet düzensizliği devam ediyorsa ve sperm değerleri normal ise yumurtlamayı uyaran ilaçlar veya yumurtlama artırıcı bazı hormon iğneleri uygulanabilir ve ultrason takipleri ile yumurta gelişimi izlenebilir. Bu takipler sonucu gelişen yumurtalardan normal ilişki önerilerek veya aşılama yöntemi ile gebelik oluşturulmaya çalışılır. Aşılamanın normal ilişkiye göre daha başarılı sonuçlar verdiği bilinmektedir. Fakat yine de aşılama ile başarı %10-20 oranında kalmaktadır. Genellikle 3-4 kez yapılan takip ve aşılama ile sonuç alınamamış yani gebelik elde ediIememiş ise tüp bebek yöntemine geçilmesi önerilmektedir.
Polikistik Over Sendromu olan hastaların tüp bebek tedavi takiplerinde özellikle yumurtaların gelişimini ve oluşan yumurta sayısını kontrol altında tutabilmek tedavinin en can alıcı noktasıdır. Çünkü bu hastalarda tedaviye yanıt, diğer hasta gruplarında gözlenen yanıta göre farklı olabilmektedir. Yumurtaların istenenden hızlı ve fazla sayıda gelişimi sözkonusu olabilmekte, yumurtalıklarda aşırı gelişim sonucu karın içi sıvı toplanması ile anne adayını rahatsız eden ciddi sonuçlar doğabilmektedir. Bunun önüne geçebilmek için, tedavi takibinin sık ultrason ve kan östrojen düzeyi ölçümleri ile ve en önemlisi tecrübeli hekimlerce yapılması çok önemlidir.
Polikistik Over Sendromu olan hanımlara gebelik sonrası da jinekolojik takipleri bırakmamaları ve yıllık muayenelere devam etmeleri önerilmelidir. Bu hanımlarda ileriki yaşantılarında şeker hastalığı başta olmak üzere bazı hastalıkların gelişimi söz konusu olabilmektedir. Bunu önlemek için aşırı kilo alımı engellenmeli ve gerekirse ilaçlarla düzenli adet görmeleri sağlanmalıdır.
Bazen ultrason muayenesinde yumurtalıkların görüntüsü Polikistik Over Sendromu gibi izlenebilir. Bunu gerçek Polikistik Over Sendromu ile karıştırmamak gerekir. Adetler düzenli olabilir, kilo fazlalığı ve tüylenmede artış olmayabilir fakat doktor yaptığı ultrason muayenesi sonucu yumurtalıkların polikistik görüntüde olduğunu ifade edebilir. Böyle durumlarda da 1 yıl korunmasız düzenli ilişkiye rağmen gebelik oluşmuyorsa mutlaka bir merkeze başvurulmalıdır. Fakat bu problem toplumumuzdaki her 5 kadından 1'inde görülebildiğinden Polikistik Over Sendromu gibi yaklaşılmamalı, ancak bu durumda olan kadınlara düzenli olarak yıllık jinekolojik kontrollerini yaptırması önerilmelidir.
